Slovenačka verzija novog geopolitičkog ustrojstva na Balkanu, u vidu „Janšinog non pejpera“, uzdrmala je mnoge, kako na Balkanu tako i na Zapadu.
Pitamo se: šta se dešava u zapadnom viđenju Balkana, imajući u vidu da je poslednje na čemu se insistiralo sa Zapada bila tzv. unija Zapadni Balkan, koja bi krenula nekakvim mini šengenom, a sa non pejperima sve je dobilo potpuno drugu dimenziju?
Šta hoće na Zapadu?
Zapadni Balkan kao mini uniju pod kontrolom Brisela, i jednog (EU) i drugog (NATO) Brisela, ili se sve to menja u pravcu stvaranja velikih balkanskih država (velike Hrvatske, velike Albanije i navodno velike Srbije)?
Pođimo od ideje i projekta mini unije Zapadni Balkan.
Zapadni Balkan je izraz koji je stvoren u sedištu Evropske unije (EU), Briselu, kako bi se, pre svega, označile balkanske države koje nisu članice te organizacije (Srbija, BiH, Crna Gora, Makedonija, Albanija i Kosovo). Brisel Kosovo tretira kao nezavisnu državu.
Taj pojam nije geografski tačan, jer Srbija nikad nije bila na zapadu Balkana već centralna balkanska država, kao i sami Srbi na Balkanskom poluostrvu. Dakle, pojam Zapadni Balkan je politički konstrukt Brisela i u početku je predstavljao projekat da se bivša Jugoslavija bez Slovenije i Hrvatske, ali sa Albanijom svede na jednu regiju.
Države se tretiraju kao podregije (ili podsubjekti) u regiji Zapadni Balkan, koja bi kasnije ušla u sastav EU kao četvrti krug proširenja.
Prema planovima EU, tzv. Zapadni Balkan, sastavljen od više država, treba globalizovati, a to znači, države tretirati kao regionalne političke entitete bez granica, s ograničenim suverenitetom, denacionalizacijom, kako bi Zapadni Balkan u budućnosti bio deo globalizovane Evrope.
Međutim, sa jačanjem krize u EU projekat učlanjivanja Zapadnog Balkana u Evropsku uniju dobija sasvim drugačiji karakter. Naime, zbog krize EU (Bregzit, finansijska kriza, i politička kriza izazvana migracijama), kao i zbog sučeljavanja EU sa Rusijom (sankcije prema Rusiji i njene kontrasankcije), Brisel odustaje od četvrtog kruga proširenja EU.
Projekat postaje izgradnja Zapadnog Balkana kao ekonomske periferije Evropske unije (formiranjem carinske unije Zapadnog Balkana, a prvo mini šengena), i postaje projekat sprečavanja zemalja Zapadnog Balkana da razvijaju političke odnose sa Rusijom, kao i sa pridošlom Kinom.
Dakle, briselski projekat Zapadni Balkan je projekat koji zemlje Zapadnog Balkana stavlja pod ekonomski protektorat EU (periferija EU ili tzv. treća brzina EU – bez punopravnog članstva), formiranjem carinske unije Zapadnog Balkana, a u prvom koraku mini šengena. Drugo, to je projekat na sprečavanju jačanja ekonomskog i političkog uticaja Rusije na prostoru zemalja Zapadnog Balkana, a pre svega u Srbiji i Republici Srpskoj.
Treće, što se tiče Republike Srpske, to je projekat sprečavanja Srpske da se iskaže u svom potpunom kapacitetu, koji joj omogućava Dejtonski sporazum, jer bi se u toj mini uniji Zapadni Balkan, kao podsubjekat javljala BiH, a Srpske ne bi bilo.
Briselski projekat Zapadni Balkan postaje ovakav projekat pokretanjem ideje o carinskoj uniji zemalja Zapadnog Balkana. I iz toga se vidi da je projekat usmeren na odvajanje Balkana od saradnje sa Rusijom.
Naime, carinska unija podrazumeva jedinstven tarifni sistem carina. U slučaju Srbije, to bi značilo da nema više samostalnog pregovaranja o slobodnoj trgovini i preferencijalnoj trgovini sa trećim partnerima, kao što su Rusija i Belorusija ili Kina. Dakle, prestali bi da važe sporazumi koje trenutno Srbija ima sa Rusijom.
