Kosti visokih muškaraca, prekrivene okerom, koje su arheolozi, među njima i poljski, otkrili u dvije humke u Žablju, u Vojvodini (sjeverna Srbija), vjerovatno su pripadale ljudima koji su tu došli prije skoro pet hiljada godina iz stepa u današnjoj južnoj Rusiji i Ukrajini.
„Upotreba okera i natprosječna visina sahranjenih (ljudi iz ovog dijela Evrope na prelazu četvrtog u treći milenijum prije nove ere obično su bili visine oko metar šezdeset) ukazuju da je riječ o došljacima. Ritual s upotrebom okera i sahranjivanje u velikim jamama povezuje se sa zajednicama iz istočnoevropskih stepa, objašnjava Vlodarčak.
Starinari su time „stavili tačku na i“. DNK analiza ostataka sahranjenih pokazuje da su ili poticali s istoka ili bili neposredni potomci došljaka. Uzeti su i uzorci iz kostiju radi izotopske analize ishrane.
„Nije iznenađujuće što su u ishrani koristili mnogo mesa, jer su u pitanju zajednice koje su se bavile stočarstvom“, dodaje dr Vlodarčak.
Iskopavanja su vršena između 2016. i 2018. godine, ali su stručne analize završene tek sada. Projekat je finansirao Poljski nacionalni naučni centar, a sproveden je u saradnji s Muzejom Vojvodine iz Novog Sada.
Prema riječima dr Vlodarčaka, na prelazu iz četvrtog u treći milenijum prije naše ere došlo je do priliva nomada u Evropu iz današnje južne Rusije i Ukrajine, koje arheolozi povezuju s Jamnom (od jama, na ruskom), odnosno Stepskom kulturom, koja je bitno uticala na evropsku kulturu.
„Počeli su nicati centri proto-država i njihove elite, što se vidi po ogromnim humkama u kojima su sahranjivani pojedinci“, dodaje Vlodarčak. Arheolozi smatraju da su u pitanju vođe zajednica. Neki grobovi bili su raskošno opremljeni oružjem, nakitom i ukrašenim posuđem. Humke otkrivene u Vojvodini su najzapadniji grobovi nomadske zajednice Stepske kulture.
Došljaci su dospjeli i do oblasti današnje Poljske. Arheolozi su u trećem milenijumu prije naše ere zabilježili kulturološke promjene u pogrebnim ritualima i načinu izrade keramičkih posuda. Na osnovu DNK analiza istraživači smatraju da su pripadnici Kulture vrpčaste keramike poticali i od potomaka stepskih nomada.
