Viktor Orban je Džordža Soroša odavno proglasio za neprijatelja broj jedan. A nekad mu je Soroš bio pokrovitelj. Kako se to dogodilo?
DW donosi rekonstrukciju događaja od kraja osamdesetih do danas.
Mali je broj zemalja na svetu u kojima je neka teorija zavere nacionalni interes. Jedna od tih zemalja je Mađarska. Pre otprilike pet godina premijer Viktor Orban je mađarsko-američkog milijardera Džordža Soroša proglasio državnim neprijateljem broj jedan, tvrdeći da on vuče konce u velikoj zaveri protiv Mađarske. Sorosov cilj je, navodno, da svrgne Orbana, ukine nacionalne države u Evropi i stanovništvo starog kontinenta zameni migrantima.
Pritom, 89-godišnjeg Soroša navodno podržavaju “plaćenici” i “agenti”. Među njima su, prema navodima mađarske vlade, pojedine nevladine organizacije, novinari i naučnici, ali i Evropska unija i Ujedinjene nacije.
Kriza sa koronom dodatno je podstakla huškanje protiv Soroša. Iza kritike mađarskog zakona o vanrednim situacijama se, kako navodi vlada u Budimpešti, krije, naravno, američki milijarder. On je “veliki majstor briselskih birokrata”, izjavio je Orban tokom poslednjeg redovnog obraćanja preko radija.
I portparol mađarske vlade Zoltan Kovač gotovo svakodnevno izjavljuje nešto protiv “Sorošovog orkestra”, a vladi bliski mediji govore o “totalnom napadu” navodne “Sorošove mreže” na Mađarsku.
Od čoveka koji pruža podršku do neprijatelja
Ironija je to što je Viktor Orban za arhineprijatelja proglasio upravo onog čoveka koji mu je veoma pomogao u političkom usponu. Džordž Soroš, koji je kao dete jevrejskih roditelja u svojoj mađarskoj domovini preživeo Holokaust, odselio se u London nakon što su komunisti preuzeli vlast. Zatim je 1956. emigrirao u Sjedinjene Američke Države, gde je kasnije, delimično spornim finansijskim špekulacijama uspeo da zgrne milijarde.
Obeležen strahotama sopstvene prošlosti i filozofijom „otvorenog društva“ Karla Popera, Soroš je osnovao Fond za otvoreno društvo (Open Society Foundation). Predstavništva te organizacije od svog osnivanja podržavaju demokratiju, građanska i ljudska prava u čitavom svetu. Kako navode iz Fonda, do danas je u to uloženo više od 15 milijardi američkih dolara.
Od Sorošovog filantropskog angažmana profitirali su i mladi Viktor Orban i njegova stranka Fides (Savez mladih demokrata), još kada su se krajem 1980-ih zalagali za okončanje komunizma u Mađarskoj. Soroš je pomagao tu stranku velikodušnim svotama, a Orbanu i njegovim saborcima omogućio je da izdaju svoje novine, finansirao njihove kurseve jezika i održavanje stranačkih prostorija. Kasnije su mnogi članovi Fidesa dobili i stipendije za studiranje na Zapadu. Orban je tako recimo dobio stipendiju za Oksford.
Kad su nakon pada Gvozdene zavese nacionalisti Soroša oklevetali za njegovu podršku liberalnim snagama u Mađarskoj, iz Fidesa su branili njegov angažman od, kako su tada govorili, “podlih napada“.
Orban i njegovi istomišljenici u to vreme su oduševljeno podržavali i osnivanje Centralnoevropskog univerziteta (Central European University) u Budimpešti koji je
sufinansirao Soroš i koji je ubrzo nakon osnivanja postao jedan od najuglednijih univerziteta u Mađarskoj. Tridesetak godina kasnije, upravo taj univerzitet su oterali iz zemlje.
Uloga dvojice Amerikanaca
Orban je 2010. po drugi put izabran za mađarskog premijera. S dvotrećinskom većinom iza sebe počeo je Mađarsku da preustrojava u “iliberalnu državu“. Izmenio je ustav, ograničio medijske slobode i na funkcije u ustavnom sudu postavio lojalne ljude.
