Misteriozne velike rupe u večitom ledu Sibira označavaju kraj sveta kakav ljudi poznaju i početak vremenskih uslova koji su vladali na Zemlji pre više od 130.000 godina, upozoravaju naučnici.
Stručnjaci smatraju da je otvaranje sibirskih kratera tek jedan od prvih vidljivijih znakova ubrzanog otapanja permafrosta, u kojem su uskladištene ogromne količine gasova staklene bašte – poput ugljen-dioksida i metana.
Oko 24 odsto kopnenih područja severne hemisfere pokriveno je večitim ledom, a prema procenama naučnika, u permafrostu je zarobljeno oko 17.000 gigatona ugljen-dioksida.
Samo otapanjem sibirskih krajeva moglo bi se osloboditi oko 1.000 gigatona ovog gasa, koje odlaze u atmosferu i stvaraju efekat staklene bašte u kojem su „zarobljeni“ sunčevi zraci u infracrvenom delu spektra, čime se podiže temperatura atmosfere.
– Poslednji put permafrost se topio pre 130.000 godina. To je prirodna pojava na koju utiču promene u Zemljinoj orbiti – pojašnjava profesor na Oksfordu Gideon Henderson.
Studija, koju je on predstavio 2013. godine na kongresu Geološkog društva u Londonu, pokazala je da bi temperatura za 1,5 stepeni viša od one u predindustrijskom dobu mogla biti dovoljna da se pokrene veliko otapanje permafrosta.
Prosečna temperatura je danas u svetu za oko jedan stepen viša od predindustrijske, a procenjuje se da bi kritičnu tačku od 1,5 stepeni mogla dostići kroz deset do 30 godina, navode naučni portali.
Prvi krater na poluostrvu Jamal u Sibiru, prečnika osamdesetak metara, pojavio se 2014. godine, a drugi, pronađen nekoliko stotina kilometara dalje, prečnika je od 15 metara.
Kasnije se pojavio celi niz novih rupa, ali i više od 7.000 mehura pod zemljom, koji ukazuju da se u njima skupljaju oslobođeni gasovi nastali topljenjem ledenog tla, što znači da bi na tim mestima mogle nastati nove rupe.
Britanski geolog Kris Fogvil smatra da su velike rupe fenomen poznat kao pingo – okrugli nakupljeni komadi leda u permafrostu koji katkad mogu poprimiti oblik kratera nalik na vulkanski.
Formacija rupa u Sibiru ne predstavlja ozbiljnu opasnost samo za klimu, već i za lokalno stanovništvo. One mogu destabilizovati železničke pruge, zgrade pa čak i cela naselja.
(Srna)
